تنش خشکی و تبعیض ایزوتوپ کربن در برخی پایه های دانهالی پسته

این پژوهش به منظور شناسایی مکانیسم های مقاومت به خشکی در چهار پایه دانهالی پسته و بررسی نقش سالیسیلیک اسید در مقاومت به خشکی انجام شد. این کار به دو آزمایش تفکیک گردید که به ترتیب در سال های 1390 و 1391 انجام شدند. در هر دو آزمایش تیمارهای آبیاری شامل تأمین 100 درصد (بدون تنش)، 65 درصد (تنش متوسط) و 30 درصد (تنش شدید) نیاز تبخیر و تعرقی گیاه بودند که به مدت 75 روز روی دانهال های 4 ماهه اعمال شدند. در آزمایش نخست، چهار پایه بادامی زرند pistacia vera cv. badami-e-zarand))، قزوینی (cv. ghazvini p. vera)، سرخس (cv. sarakhs p. vera) و بنه (p. mutica) ارزیابی شدند. در آزمایش دوم، اثر سالیسیلیک اسید روی تحمل به خشکی سه پایه pistacia vera cv. badami-e-zarand))، قزوینی (cv. ghazvini p. vera) و سرخس (cv. sarakhs p. vera) ارزیابی شد. پارامترهای تبادلات گازی، روابط آبی، فلورسانس کلروفیل، دمای برگ، تبعیض ایزوتوپ کربن، ویژگی های روزنه، پرولین، قندهای محلول کل، کلروفیل، آبسایسیک اسید، کارایی جذب عناصر معدنی، نشت یونی و بیومس گیاهان بررسی شدند. به طور کلی، تنش آبی سبب کاهش اسیمیلاسیون co2 (a)، هدایت روزنه ای (gs)، تعرق (tr)، پتانسیل آب برگ (?l)، محتوای نسبی آب برگ (rwc)، کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم ??، تبعیض ایزوتوپ کربن، کلروفیل، کارایی جذب عناصر معدنی و بیومس گردید، اما پارامترهای دمای برگ، تراکم روزنه ای، تجمع پرولین، قندهای محلول، آبسایسیک اسید و نشت یونی افزایش یافتند. بر اساس نتایج، کنترل روزنه ای فاکتور اصلی تأثیرگذار بر فتوسنتز بود. پایه های بنه و بادامی زرند، فتوسنتز و محتوای آب نسبی بالاتری در شرایط تنش داشتند. محتوای آب نسبی بالاتر پایه بنه، علی رغم پتانسیل آب پایین تر می تواند به تنظیم اسمزی بهتر این پایه نسبت داده شود. در پایه بنه، کارایی فتوسیستم ??، مقدار کلروفیل و تراکم روزنه ای در شرایط تنش بالاتر بود. تریکوم ها که از مشخصات گیاهان خشکی پسند هستند در پایه بنه مشاهده شدند. در پارامترهای رشدی پایه های بنه و بادامی زرند نیز کاهش کمتری در اثر تنش خشکی مشاهده شد. از نظر وزن خشک شاخه و برگ، پایه بنه و از نظر وزن خشک ریشه، پایه بادامی به میزان کمتری تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفتند. بر اساس دلایلی که بیان شد می توان نتیجه گرفت که پایه های بنه و بادامی از تحمل به خشکی بیشتری برخوردار می باشند. پارامترهای تبعیض ایزوتوپی کربن و تجمع پرولین، شاخص های مناسبی برای غربال پایه های مقاوم به خشکی نبودند. در آزمایش دوم، کاربرد سالیسیلیک اسید 1 میلی مولار، نقش موثری در کاهش اثرات منفی تنش خشکی داشت و سبب بهبود وضعیت فتوسنتزی و پارامترهای رشدی پایه های مورد مطالعه در شرایط تنش خشکی گردید. نتایج نشان داد اثرات مثبت سالیسیلیک اسید بر فتوسنتز، به میزان زیادی ناشی از تأثیر بر عوامل غیر روزنه ای بود. کاربرد سالیسیلیک اسید 3 میلی مولار موثر نبود و اثرات منفی بر پایه ها بر جای گذاشت.